YENİ ÇED YÖNETMELİĞİ YÜRÜRLÜĞE GİRDİ

2014 tarihli eski düzenlemeyi yürürlükten kaldıran ve 29.07.2022’de yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği birçok değişikliği içerisinde barındırmaktadır.

Düzenlemelerde en çok dikkat çeken kısım ise tanımlar kısmındadır. Yetki ve halkın sürece katılımına değişiklikler içeren yönetmelik ile beraber ÇED Raporu hazırlanması zorunlu faaliyetlerin kapsamı da arttırılmış bulunmaktadır

Yönetmelikteki Ek’lerle beraber ÇED rapor zorunluluğu genişletilmiş ve bazı sektörler eşik değerlerine bakılmaksızın tamamen Ek-1 listesine dahil edilmiştir.

Ek-1’deki önemli değişiklikler

  • Yıllık olarak 1,5 milyon ton ve üzerinde karbon yakalama ve jeolojik depolanma tesisleri listeye eklenmiştir.
  • Turizm konaklama tesisleri bakımından 500 odalık eşik 250’ye düşürülmüştür.
  • Hidroelektrik enerji santrallerine ilişkin 10 MWm kapasitesi sınırı kaldırılmış ve kapasiteye bakılmaksızın tüm hidroelektrik enerji santrali projeleri listeye alınmıştır.
  • Demiryolu hatlarının ve havaalanlarının inşası ile otoyollar ve devlet karayollarının inşası projeleri uzunluğuna/pist uzunluğuna bakılmaksızın kapsama alınmıştır.
  • Rüzgar enerji santralleri ve jeotermal enerji santralleri türbin sayısı ve ısıl kapasitelerine bakılmaksızın ÇED kapsamına alınmıştır.

Ek-2 listesinde yer alan faaliyetlerde de Ek-1’deki gibi daha etkili bir çevresel etki incelemesi yapılması amacıyla sürdürülebilirlik, çevre izleme planı ve çevresel ve sosyal eylem planı hazırlanmasının yanında kümülatif etki değerlendirmesi yapılması zorunlu kılınmıştır.

Ek olarak ‘’ÇED Olumlu’’ veya ‘’ÇED Gerekli Değildir’’ kararı bulunan projelerde de mevcut çevresel etkiler göz önünde bulundurularak çevresel etkilerin kümülatif olarak değerlendirileceği düzenlenmiştir.

ÇED raporlarında sürdürülebilirlik raporlarında çevre izleme, sera gazı azaltımı, sıfır atık iklim değişikliğine etkiler çevresel ve sosyal yönetim gibi planlara yer verilmesi gerekli görülmüştür.

ÇED KARARLARININ GEÇERLİLİK SÜRELERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ

‘’ÇED Gereklidir” kararı verilen projeler için başvuru dosyasının Bakanlığa sunulması için öngörülen 1 yıllık süre kaldırılmıştır.

Aynı zamanda “ÇED Olumlu” kararı verilen projeler için ise yatırıma başlama süresi 7 yıldan 5 yıla düşürülmüştür. Projeye yönelik olarak mücbir sebep bulunmaksızın 5 yıl boyunca yatırıma başlanmaması durumunda ÇED kararı geçersiz sayılacaktır.

Ek olarak ÇED başvuru dosyasında eksiklik bulunması nedeniyle dosyanın iadesi durumunda eksikliklerin tamamlanıp yeniden sunulması için 1 aylık süre getirilmiştir.

YETKİ DEVRİ

ÇED raporu hazırlanması sürecinde valiliklere tanınmış olan görev ve yetkiler Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüklerine devredilmiştir. “ÇED Gereklidir” veya “ÇED Gerekli Değildir” kararı verme yetkilerinin de valilikler yerine İl müdürlüklerince kullanılabileceği düzenlenmiştir.

Halkın Bilgilendirilmesi ve Etkin Katılımına Yönelik Yapılan Değişiklikler

ÇED başvuru dosya ekinde halkın sürece daha etkin katılabilmesi ve bilgilendirilmesine yönelik olarak ‘’Paydaş Katılım Planı’’ hazırlanması öngörülmüştür. Planla beraber projeyi etkileyebilecek veya projeden etkilenebilecek gerçek ve tüzel kişilerin süreçlerle alakalı yeterli bilgi sahibi olması ve görüşlerinin alınması amacıyla iletişim ağının genişletilmesi amaçlanmıştır.

Tanımlar kısmındaki ‘’halk’’ tanımı da değişikliğe uğramıştır. Yeni düzenlemeyle beraber eski düzenlemedeki “ulusal mevzuat çerçevesinde bir veya daha fazla tüzel kişi veya bu kişilerin birlik, organizasyon ve gruplar’’ tanımı halk tanımında yer alsa da yeni gelen yönetmelikle tüzel kişileri dışlayan bir tanım getirilmiştir. Bu yeni tanımla beraber görüş, öneri ve itirazda bulunma hakkı bakımından çevre örgütleri başta olmak üzere ulusal ve uluslararası organizasyonlar dışarıda bırakılmaktadır.

Proje Sahibinin Değişmesine İlişkin Düzenleme

Yeni yönetmelikle birlikte eski yönetmelikteki Proje Sahibinin değişmesiyle alakalı madde değişmiştir. Yeni yönetmelikle beraber devirle ilgili hangi belge ve bilgilerin sunulması gerektiğine açıklık getirilmiştir. Sunulması gereken belgeler ise ‘’noter onaylı devir sözleşmesi, tapu senedi, ilgili idaresince onaylı icra/ihale sonuç belgeleri’’ olarak listelenmiştir.

Ek olarak proje sahibinin değişmesi halinde, il müdürlüğü tarafından proje yerinde inceleme yapılması zorunluluğu getirilmiştir.