Sanal Dünyada Fikri Mülkiyet Haklarının Korunması

Youtube, yaratıcı içeriği olan kimseler için, içeriğini paylaşmanın gittikçe popülerleşen bir yolu haline geliyor. Kişi Youtube’a bir video yüklediğinde, kendisi için geniş bir kitleye ulaşmak ve tanınırlık kazanmak için harika bir yol olabilmektedir. Youtube’un kişinin kendisini tanıtma işlevinin yanı sıra da pek çok kimse için kazançlı bir gelir akışı haline geliyor.

Türk hukuk sisteminde, içerik üreticisi, Fikri ve Sanat Eserleri Yasası ile birlikte telif hakkı ve diğer ilgili hakları görebilir. Ancak, içerik üreticisi olarak para kazanan insanları ve onlar tarafından üretilen videoları tamamen koruyan bir mevzuat yoktur. İçerik oluşturan kişiyi tamamen koruyan bir mevzuat olmadığından, bu konudaki yasal düzenlemeler için öncelikle Youtube’un hizmet şartlarına bakmak gerekir. Youtube, ‘İşbu şartlar bağlayıcı bir sözleşmedir ve Youtube tüzel kişiliği tarafından belirtilen koşullarda değişiklik yapma hakkı saklıdır’ hükmü servis şartlarını düzenlemektedir.

Buradaki 8. Maddede bir takım haklar da listelenmiştir. Bir içerik yüklendiğinde Hizmet Şartları 8.1’in hükmünde, Youtube’un basit, telifsiz, devredilebilir bir lisans hakkı vardır (bir alt lisans hakkıyla birlikte). Sonuç olarak, hem içerik üreticisi hem de Youtube, içerik üreticisi tarafından lisans verilen hak, yüklenen videodan yararlanabilir. Hem içerik yapımcısı hem de Youtube videodan faydalanabilse de, Youtube, yararlanan videonun koşullarını ve sonuçlarını belirtir. İçerik üreticisinin değiştiremeyeceği bir sözleşmeyi sürdürürken, Youtube içerik hakkında yorum yapma hakkına sahip olabilir.

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 10. Maddesi ‘Birden fazla kimsenin iştirakiyle vücuda getirilen eser ayrılmaz bir bütün teşkil ediyorsa, eserin sahibi, onu vücuda getirenlerin birliğidir.’ hükmünü düzenlemiştir. Yine aynı maddenin 3. fıkrasında ‘Bir eserin vücuda getirilmesinde yapılan teknik hizmetler veya teferruata ait yardımlar, iştirake esas teşkil etmez.’ hükmü düzenlenmiştir. Youtube ve içerik üreticisi katılımı sonucunda var olan bir çalışma yapılmaz ve Youtube bir platform sağladığı için bu çalışma üzerinde bir hakkı yoktur. Bu nedenle, kişi Youtube’a video yüklemek isterse, içerik üreticisinin kabul etmesi şartıyla telif hakkı olmayan devredilebilir bir lisans hakkı mevcuttur.

Sonuç olarak, “dayatılan genel şartlar ve koşullar sonucunda bir tüzel kişiden lisans almak” ve “içerik üreticisinin çalışmasına hiçbir katkı yapmadan çalıştığı işten faydalanmak” gibi bazı konular bu tartışmanın ana konusunu oluşturmaktadır. Hukuk sisteminin doğru işleyişi ve fikri mülkiyet hukuku üzerine daha fazla çalışma yapılarak bu sorular cevaplanabilir.