ENERJİ VERİMLİLİĞİNE DAİR HUKUKİ SORUNLAR

Pandemi ve her geçen gün etkilerini arttıran iklim krizi dünyada ve Türkiye’de enerji fiyatlarının önemli ölçüde artması enerji tüketicilerini enerjiyi verimli kullanmaya zorlamıştır. Oluşan bu ekonomik gerekçeler enerji verimliliği projelerini ön plana çıkarmaktadır.

Türkiye’deki enerji verimliliği projeleri, 5627 sayılı 2007 tarihli Enerji Verimliliği Kanunu (EVK) ve yetkili bakanlıklar tarafından çıkarılan birtakım yönetmelikler veya düzenlemelere dayanmaktadır.

ESCO’ların açık bir tanımı olmadığından, ESCO kavramı yetkililer tarafından başlı başına bir iş modeli olarak tanınmamaktadır. EV hizmeti veren şirketlerin ETKB tarafından yetkilendirilmesi ve devlet düzenlemeleri altında faaliyet göstermesi gerekmektedir. Bu şirketler, EVD’ler olarak da bilinen Enerji Verimliliği Danışmanlık Şirketleri olarak adlandırılmaktadır.

Nedir bu ESCO?

ESCO, enerji verimli ekipmanın temini, kurulumu ve bakımı dahil olmak üzere, bir son kullanıcının tesis veya tesislerinde enerji hizmetleri sağlayan, Enerji Performans Sözleşmeleri (EPS) ile sözleşme boyunca enerji tasarrufunu garanti eden ve/veya projeyi finanse eden veya Enerji Tedarik Sözleşmeleri (ETS) ile sözleşme boyunca enerji tedarikini üstlenen bir işletmedir

ESCO’ların sunduğu başlıca enerji hizmeti türleri genellikle,

enerji denetimleri,
danışmanlık hizmetleri,
binaların enerji sertifikasyonlar
ve EV projeleri geliştirilmesinden oluşmaktadır.

EV(Enerji Verimliliği) projeleri arasında aşağıdakiler yer alır:

Mevcut motorların daha verimli olanlarla değiştirilmesi
İç ve dış aydınlatmanın tadilatı
Bina kabuğunun ya da termal enerji dağıtım hatlarının yalıtımı
Atık ısı geri kazanımı
Tesisatın tadilatı (kazanlar, soğutucular, basınçlı hava kompresörleri, pompalar vb.)

ESCO tipi projelerin çoğu, yatırım yapılabilir kategorideki enerji denetimlerine dayanmamaktadır. ESCO’lar tarafından sunulan sözleşmeler genelde, tasarruf ya da kazanç garantisini değil, ekipmanın ya da projenin performans garantisini içerir, zira uygulama öncesinde ve sonrasında gerçekleştirilecek uygun bir enerji ölçümü/izlemesi olmaksızın, hem finansal hem de operasyonel riskleri üstlenmek kolay değildir.

ESCO’lar’ın hizmet sunduğu piyasalar

Sanayi
İnşaat
Endüstriyel
Ticari binalar(oteller,hastaneler,ofis binaları ve alış veriş merkezleri)dır.

Hızlı büyüyen enerji piyasası ve geniş EV potansiyeli, Türkiye’de ESCO’lar için önemli iş imkanlarına işaret etmektedir. ESCO piyasasının gelişiminin ilk aşamalarında olmasına ve engellerin mevcut olmasına rağmen, ülkede şimdiden ESCO proje geliştirme konusunda önemli bir bilgi birikimi ve değerli deneyimler bulunmaktadır.

ESCO Proje Geliştirmede Ana Adımlar

Şekil: Bir ESCO ve özel sektör müşterisi arasında ESCO proje geliştirmenin ana adımları

ESCO için ilk adım teknik mühendislik uzmanlığı ve danışmanlık sunmaktır. Teknik değerleme konusunda ilk olarak bir ESCO, başlıca enerji ve ilgili diğer verilerin incelemesi ve tesisin (örneğin bina, fabrika) incelemesinden oluşan bir ilk / ön enerji etüdü (yerinde inceleme ile yapılan enerji denetimi de denilmektedir) gerçekleştirmek üzere müşteriyle anlaşabilir. Bunun amacı, var olan enerji tüketimini değerlendirip, tüketimi azaltmanın yollarını belirlemek ve enerji tasarrufu fırsatlarının potansiyelini kabaca ölçmektir.

Ölçüm Planı

Eldeki verilerin boşluklarını doldurmak için veya mevcut veriler yeterince doğru olmadığında, ölçüm yapmak gerekli olabilir. Ek ölçümler, kuruluşun faaliyetlerine en az zarar verecek şekilde, dikkatle planlanmalıdır

Finansal değerleme

Bir yatırımın güven sınırları çerçevesinde finansal açıdan uygulanabilirliği ve çekiciliğini ispatlamak için yapılan değerlendirmedir. Karlılığı ve likiditesi üzerine projenin nakit akışlarının ve Finansman Planının sonuçlarını inceleyen bir çalışma şeklindedir. Maliyetin nakit akışları ve öngörülen faydalarının analizine dayanmaktadır.

ESCO’nun üstlenmesi gereken projeler, teknik olarak uygulanabilir, finansal açıdan çekici ve az riskli olmalıdır.

Bir projenin finansal olarak uygulanabilir olması için, İKO konulan ve olumlu NBD’den yüksek olmalıdır.

ESCO’ların finansman ihtiyaçları aşağıdakilerden kaynaklanır:

Günlük işletme ve harcamalar için gerekli işletme sermayesinin oluşturulması
Projelerin uygulanması için sermaye yatırımları
Proje sigortası, teminat maliyetleri vb. için ek masraflar Proje finansmanı ihtiyaçları aşağıdakilerden oluşur:
Yükseltme müdahalesi için materyallerin maliyeti
Gerekli ekipmanın maliyeti
İş gücünün maliyeti · Farklı hizmetler, uzmanlık vb. maliyetleri
Finansman kaynakları

Bir ESCO için en önemli üç finansman kaynağı şunlardır:

Öz kaynak
Teşvik planlarından gelen hibeler
Borçlanma
Diğer kaynaklardan farklı olarak, krediler geri ödenmelidir. Bu durumda faiz şeklinde ilave maliyet oluşmaktadır.

Finansman elde etmenin en önemli ve yaygın kaynağı, borçlanmadır ve kullanılacak finansman kanalı başta bankalar olmak üzere finans kuruluşlarıdır.

ESCO gelişimini teşvik etmede kullanılabilecek bazı ilave finansman destek yapıları ve finansman mekanizmaları şunlardır:

Ev kredileri için özel kredi kurumları
İmtiyazlı finansman, kalkınma fonları ve bağışlar
Müşteri Kredi Risk Garantileri

Sonuç olarak

Paylara bölünmüş sermaye şeklinde sağlıklı bir sermaye tabanı oluşturulmalı. Paylara bölünmüş sermaye ihtiyacının arttığını unutmamalı ve sermaye ortakları için müsait adaylar bulundurmaya çalışılmalı.
Aksi halde ek finansman gerektirecek olan desteği sağlayabilen teşvik programları bulundurmalı.
İşletme sermayesi ve projeye özel finansman sağlamak için en az bir finans kurumu ile iyi ilişkiler geliştirilmeli ve sürdürülmeli.

Projenin finansal açıdan uygun olduğu kanıtlandıktan sonra, finansman planı oluşturulmalıdır.

Bir Finans Kurumuna finansman teklifi sunmak için eksiksiz bir proje dosyası hazırlanmalıdır. Bu dosyanın amacı, Finansal Kurumu projenin uygulanabilir ve kredinin geri ödemesini sağlayabilecek durumda olduğuna ikna etmek amacıyla proje hakkında yeterli ve ikna edici bilgiler vermektir.