ENERJİ TEDARİK SÖZLEŞMELERİ (ESC)

Enerji Tedarik Sözleşmeleri (Energy Supply Contracts, ESC), enerji hizmetleri sektöründe yaygın olarak kullanılan sözleşme türlerinden biridir. Bu sözleşmeler, enerji tüketicilerine enerji tedarikini sağlamak için enerji hizmet şirketleri (ESCO’lar) tarafından sunulan bir modeldir. ESC’ler, genellikle enerji verimliliğini artırmak ve enerji maliyetlerini düşürmek amacıyla uygulanır.

Enerji Tedarik Sözleşmeleri (ESC), enerji tüketicilerine maliyet tasarrufu, risk yönetimi, verimlilik artışı ve sürdürülebilir enerji tedariki gibi önemli avantajlar sunar. ESC’ler, enerji yönetimi konusunda uzmanlaşmış ESCO’lar aracılığıyla uygulanır ve çeşitli sektörlerde geniş bir uygulama yelpazesine sahiptir. ESC modelleri, enerji tüketicilerinin enerji maliyetlerini düşürmelerine ve enerji verimliliğini artırmalarına yardımcı olurken, teknik ve finansal riskleri ESCO’lara devretmelerini sağlar. Enerji Tedarik Sözleşmeleri tasarruf ile enerji talebinde gerçekleşen azalmanın, ESCO’nun yatırım maliyeti ve kârlılığını sağlaması üzerine kurulu olduğundan, anılan yatırımın büyüklüğüne göre uzun vadeli olmaktadır. Dünya’daki uygulamalarda 10 ilâ 15 yıllık sözleşmeler akdedildiği görülmektedir. ESC modelinin hedef aldığı kitle, kamu binaları, endüstriyel tesisler, ticari binalar ile büyük rezidanslardır. Yatırımın ticari olarak uygulanabilir olması projenin belirli bir büyüklüğün üzerinde olmasını zorunlu kılmaktadır. ESC Modelinin en önemli engellerinden biri mevzuat eksikliğidir. Yürürlükteki Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik ile diğer enerji mevzuatı ESC modeline ilişkin çözüm sunmamaktadır. Bunun yanında, modeli hayata geçirecek ESCO’ların ihtiyaç duyacakları proje finansman desteğine bankalar olumlu bakmamaktadır. Öte yandan ülke ve dünya ekonomisindeki dalgalanmalar 5-10-15 yıllık sözleşmelerin imzalanmasını ve finansmanını güçleştirmektedir. ESC modelini uygulamak isteyecek Türk endüstri şirketlerinin mali yapılarının güçlü olmaması, ESCO’ların yaptıkları yatırımın karşılığını alamama riskini artırmaktadır.

ESCO’nun Aldığı Ödeme Hangi Kalemler Dayanmaktadır?

ESCO ilk olarak sağladığı enerjiyi MWh başına fiyatlandırmaktadır. Sözleşme boyunca yapılan ESCO’nun enerji fiyatı, istatistiksel olarak kullanılan petrol fiyatı üzerinden (TEP – Ton Eşdeğer Petrolü) hesaplanmaktadır. Böylece nihai enerji fiyatı üzerindeki risk,  ESCO’nun müşterisi üzerinde kalmaktadır. Ancak ESCO’nun ihtiyaç duyulandan fazla enerji satmasının önüne geçmek için de çeşitli önlemler alınmaktadır.

Fiyattaki ikinci kalem, hizmet ücretidir. Bu kalem, bakım-onarım, sigorta, personel, yönetim giderlerini kapsamaktadır. Sözleşme süresince genellikle yıllık periyotlarda bu ücret güncellenmektedir.

Üçüncü kalem eğer ESCO, gerekli ekipman ve makineleri finanse etmişse, bunun yatırım maliyeti olarak ortaya çıkmaktadır.

  1. ESC’nin Temel Özellikleri

-Mülkiyet

a)Enerji tedarik tesislerinin mülkiyeti ESCO’ya aittir.

b)ESCO, enerji tedarik tesislerinin işletimi ve bakımından sorumludur.

-Ücretlendirme

  1. a) Müşteri, teslim edilen enerji miktarına (kWh) bağlı olarak bir ücret öder. Bu ücret, sözleşme süresi boyunca belirlenen formül ve tarifelere göre hesaplanır.

-Enerji Tedarik Türleri:

  1. a) ESC’ler genellikle elektrik, ısıtma, soğutma ve buhar gibi enerji türlerini kapsar.
  2. b) Enerji kaynakları arasında doğal gaz, biyokütle, güneş enerjisi, rüzgar enerjisi ve diğer yenilenebilir enerji kaynakları bulunabilir.
  1. ESC’nin İşleyişi

-Kurulum ve Başlangıç:

a)ESCO, enerji tedarik sistemini kurar ve devreye alır. Bu sistemler, enerji üretim tesisleri, ısıtma ve soğutma sistemleri veya diğer enerji tedarik ekipmanlarını içerebilir.

b)Kurulum maliyetleri genellikle ESCO tarafından karşılanır ve müşteri, başlangıçta herhangi bir sermaye yatırımı yapmaz.

-Enerji Üretimi ve Tedarik:

a)ESCO, enerji üretimini yönetir ve enerji tüketicisine sürekli enerji tedariki sağlar.

b)Enerji tedarik sistemi, müşteri ihtiyaçlarına göre optimize edilir ve verimlilik artırıcı önlemler uygulanır.

-Bakım ve İzleme:

a)ESCO, enerji tedarik sisteminin bakımını ve izlenmesini sağlar. Bu, sistemin verimli ve kesintisiz çalışmasını garanti altına alır.

b)Sürekli izleme, enerji tüketiminde anormallikleri tespit etmek ve gerekli düzeltici önlemleri almak için önemlidir.

  1. ESC’nin Avantajları

*Maliyet Tasarrufu:

– Müşteriler, başlangıçta sermaye yatırımı yapmadıkları için enerji tedarik sistemlerinin maliyetlerini düşürürler.

– ESCO’lar, enerji verimliliğini artırıcı önlemlerle enerji maliyetlerini düşürürler.

*Risk Yönetimi:

– Enerji tedarik sistemlerinin mülkiyeti ve işletimi ESCO’ya ait olduğundan, müşteriler teknik ve finansal riskleri ESCO’ya devrederler.

– ESCO’lar, enerji fiyatlarındaki dalgalanmalara karşı koruma sağlayabilir.

*Verimlilik ve Sürdürülebilirlik:

– ESCO’lar, enerji tedarik sistemlerini sürekli optimize eder ve enerji verimliliğini artırır.

– Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, çevresel etkileri azaltır ve sürdürülebilir enerji tedariki sağlar.

*Odaklanma:

– Müşteriler, ana iş faaliyetlerine odaklanabilir ve enerji yönetimini uzman bir ESCO’ya devredebilirler.

– Enerji yönetimi konusunda uzmanlaşmış ESCO’lar, müşterilere teknik bilgi ve destek sağlar.

  1. ESC’nin Uygulama Alanları

ESC’ler, çeşitli sektörlerde ve uygulamalarda kullanılabilir:

*Endüstriyel Tesisler:

– Üretim tesisleri, büyük enerji tüketicileridir ve ESC’ler aracılığıyla enerji verimliliği artırılabilir.

**Ticari Binalar:

– Ofis binaları, alışveriş merkezleri, oteller ve hastaneler gibi ticari binalar, ESC’ler ile enerji maliyetlerini düşürebilir.

*Kamu Binaları:

– Belediyeler, okullar ve kamu hizmet binaları, ESC’ler aracılığıyla enerji verimliliğini artırabilir ve bütçe tasarrufları sağlayabilir.

*Konut Sektörü:

– Büyük konut kompleksleri ve apartmanlar, ESC’ler ile enerji maliyetlerini yönetebilir ve enerji verimliliğini artırabilir.

  1. ESC Sözleşme Süreci

*Enerji Denetimi:

– ESC’nin başlangıcında, ESCO, enerji tüketim profillerini analiz etmek için detaylı bir enerji denetimi gerçekleştirir.

– Bu denetim, enerji tasarrufu potansiyellerini belirlemek ve enerji tedarik sistemini tasarlamak için gereklidir.

*Sözleşme Hazırlığı:

– Denetim sonuçlarına dayanarak, ESCO ve müşteri, enerji tedarik sözleşmesinin şartlarını müzakere eder ve belirler.

– Sözleşme, enerji tedarik miktarlarını, ücretlendirme yapısını, bakım ve işletim sorumluluklarını içerir.

*Kurulum ve Devreye Alma:

– Sözleşme imzalandıktan sonra, ESCO enerji tedarik sistemini kurar ve devreye alır.

– Kurulum süreci, müşteri faaliyetlerini minimum düzeyde etkileyecek şekilde planlanır.

*İzleme ve Raporlama:

– ESCO, enerji tüketimini izler ve düzenli olarak müşteriye raporlar sunar.

– Raporlar, enerji tasarruflarını ve sistem performansını gösterir.

EPC ve ESC sözleşmelerinin çeşitleri hakkında

  1. Enerji Hizmetleri “temel sözleşme modelleri”

Geleneksel yaklaşım, yeni veya yenilenmiş enerji sistemlerine ihtiyaç duyan bir belediyenin yatırımı kendisinin yapması ve kurulum ve işletim üzerinde kontrol sahibi olmasıdır. Bu, sokak aydınlatması, binalar, spor alanları, tüneller, hastaneler vb. için geçerlidir. Enerji verimliliği önlemleri uygulandığında, belediye doğrudan maliyet düşüşlerinden faydalanır. Ancak, belediyenin kendi sermayesi veya krediye erişimi olması ve kurulumların düşük kalitesi, teknoloji riskleri veya ekipman hasarı gibi tüm ekonomik riskleri üstlenmesi gerekir.

Enerji Performans Sözleşmesi (EPC) ile verimlilik, enerji sistemleri kurulumu, işletim ve bakım konularında deneyimli uzman şirketler, “Enerji Hizmet Şirketleri” (ESCO’lar), iki ana konsepte dayalı olarak enerji hizmetleri sunabilir: Enerji Tedarik veya Enerji Performans Sözleşmesi. Her iki durumda da, ESCO müşteriye enerji teslimatını iyileştirir, böylece enerji verimliliğini artırır ve bu yatırıma ilişkin risklerin çoğunu üstlenir.

EPC pazarlarının daha gelişmiş olduğu ülkelerde, tesisin sahipliği, işletimi ve bakımı genellikle benzer şekilde düzenlenir. “Klasik” Enerji Hizmetleri şunlar tarafından sağlanır:

Enerji Tedarik Sözleşmeleri (ESC)

◦ Enerji tedarik tesislerinin mülkiyeti: ESCO

◦ Enerji tedarik tesislerinin işletimi ve bakımı: ESCO

◦ Müşteri, teslim edilen kWh başına bir ücret öder, bu ücret sözleşme formülü ile hesaplanır

Enerji Performans Sözleşmesi (EPC)

  • Enerji tedariki sözleşmeye dahil değildir (doğrudan bir enerji tedarikçisi ile sözleşme yapılır)
  • Tesisin sahibi ESCO veya Müşteri olabilir
  • ESCO, işletim ve bakım sorumluluğunu üstlenir
  • Müşteri, önceki duruma ve sözleşmede belirlenen enerji verimliliği iyileştirmelerine göre hesaplanan bir ücret öder

Her iki durumda da, ESCO müşterisi olan kamu son kullanıcıları, kendi yönetimleri içinde önemli bir teknik bilgiye ihtiyaç duymazlar, çünkü işletim tamamen bir dış uzmana devredilir. Ayrıca, “klasik modellerde”, hizmet sağlayıcı da işletim riskini üstlenir ve sözleşme süresi boyunca elde edilen enerji tasarruflarının tamamı veya çoğu hizmet sağlayıcıya gider.

ESC’de, enerjiyi tedarik etmek için kurulan veya yenilenen tesisin tamamı ESCO tarafından, kendi veya dış fonlarla finanse edilir ve belirli bir fiyattan enerji satışı yaparak gelir elde eder.

EPC durumunda, hizmet sağlayıcı enerji verimliliği yatırımını kendi veya dış fonlarla finanse eder ve müşteriden aldığı ücret ile enerji faturasındaki azalma ile bunu finanse eder.

EPC VE ESC FARKLARI

Enerji performans sözleşmelerinde:

  • Enerji tedariği sözleşme kapsamında değildir, ayrı bir tedarik şirketi tarafından sağlanır.
  • Tesisin sahibi müşteri veya ESCO’dur.
  • Müşteri sözleşmeden önceki ve sonraki haller arasındaki farka göre hesaplanan bir ücret öder.

 

Enerji tedarik sözleşmelerinde ise,

  • Enerji tedarik tesisi ESCO’nun mülkiyetindedir.
  • Enerji tedarik tesisinin bakım ve onarımını ESCO yapar.
  • Müşteri sözleşme gösterilen şekilde MWH veya KWH üzerinden bir bedel öder.