Avrupa Yeşil Mutabakatı ve Avrupa Temiz Enerji Paketi Bağlamında Avrupa Birliği Güncel Enerji Düzenlemeleri
Giriş
Enerji depolama, Avrupa Birliği’nin Avrupa Yeşil Mutabakatı ( European Green Deal) uyarınca 2050 yılına kadar karbon nötr olma amacına erişmesi için kesintili yenilenebilir enerjiye destek sağlaması ve şebekeye denge ve esneklik katması açısından önemli bir rol oynamaktadır. Aynı zamanda enerji depolama; yerel olarak, dağıtım ağlarının yönetimini iyileştirerek, maliyetleri azaltmakta ve verimliliği artırmakta bu şekilde de yenilenebilir enerjilerin piyasaya girişini kolaylaştırarak elektrik şebekesinin dekarbonizasyonunu hızlandırabilmektedir.[1] Elektrik Direktifi yerine geçen Elektrikte İç Pazar İçin Ortak Kurallara İlişkin Direktifi; elektrik şebekesinde yenilebilir enerjinin artan payının barındırılabilmesi için daha fazla esneklik sağlanmasını böylece de Avrupa Yeşil Anlaşması’nın hedeflerinin yerine getirilmesine ve Avrupa Birliği’nin yenilenebilir enerji kaynaklarında enerji üretiminde Dünya lideri olma hedefine katkı sağlayacaktır. [2]
Yenilenebilir enerji kaynakları ile elektrik üretiminin 2030’a kadar %50 ‘den daha fazla bir büyüme yaşayacağı beklenmekte olup buna göre elektrik piyasasını yenilenebilir enerjinin ihtiyaçlarıyla uyumlu ve enerji üretimini telafi edebilecek enerji depolama kaynaklarına yatırımları artıracak yeni elektrik pazarı kurallarının düzenlenmesi önem arz etmektedir.[3].Bu aksaklıkları gidermek ve düzenlemek adına Avrupa Birliği Tüm Avrupalılar için Temiz Enerji Paketi (“Paket”) 2019 yılında düzenlenmiştir. Bu Paket ile öncelikle enerji verimliliği, Avrupa Birliği’nin küresel ısınma ve yenilebilir enerjide küresel liderliği ve enerji tüketicileri için adil bir anlaşmanın sağlanması amaçlanarak Avrupa Birliği’nin 2050 yılına kadar karbon nötr hedefini sağlamaya yönelik uzun vadeli stratejisine de önemli bir katkı sağlanmaktadır. [4] Paket kapsamında AB pazar kurallarının yeni piyasa gerçeklerine uyarlanmasına yardımcı olacak dört adet düzenleme kabul edilmiştir.
[1] Daha ayrıntılı bilgi için bkz. https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/energy_storage.pdf ,Çevrimiçi, 29.12.2020
[2] Daha ayrıntılı bilgi için bkz. https://ec.europa.eu/energy/topics/markets-and-consumers/market-legislation/electricity-market-design_en#the-electricity-directive-and-electricity-regulation ,Çevrimiçi, 29.12.2020
[3] https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/energy_storage.pdf ,Çevrimiçi, 29.12.2020
[4] Daha ayrıntılı bilgi için bkz. https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/documents/1_en_act_part1_v7_864.pdf , Çevrimiçi,29.12.2020
Elektrikte İç Pazar İçin Ortak Kurallara İlişkin Direktif (EU) 2019/944
Elektrik Direktifi(2009/72/EC)” 2020 yılı sonuna kadar yürürlükte kalacak olup bu Direktif üzerinde değişiklik yapılarak Elektrikte İç Pazar İçin Ortak Kurallara İlişkin Direktif (EU) 2019/944 oluşturulmuştur.[1] Elektrik Piyasası Dizayn unsurlarının 4 elementinden biri olan bu Direktif Birlik içinde gerçekten entegre, rekabetçi, tüketici merkezli, esnek, adil ve şeffaf elektrik piyasaları yaratmak amacıyla tüketiciyi koruma hükümleriyle birlikte elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı, enerji depolanması ve tedariki için ortak kurallar belirler.
Entegre bir pazarın avantajlarını kullanan bu Direktif, tüketiciler için uygun fiyatlı, şeffaf enerji fiyatları ve maliyetleri, yüksek derecede arz güvenliği ve sürdürülebilir düşük karbonlu enerji sistemine sorunsuz bir geçiş sağlamayı amaçlamaktadır.[2][1] Daha ayrıntılı bilgi için bkz. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:32019L0944 ,Çevrimiçi,29.12.2020
[2] Daha ayrıntılı bilgi için bkz. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:32019L0944 ,Çevrimiçi,29.12.2020
Elektrik için İç Pazar Tüzüğü (EU) 2019/943
Elektrik Tüzüğü’nün (2019/941/EC) yerine geçen bu Tüzük ile amaçlanan yenilenebilir enerji kaynaklarının daha yüksek payı, arz güvenliği, şebeke esnekliği, sürdürülebilirlik ve dekarbonizasyonu sağlayarak Enerji Birliği ve özellikle 2030 iklim ve enerji hedeflerine etkin bir şekilde ulaşılması için temel oluşturmak , iyi işleyen, entegre elektrik piyasaları için temel ilkeler belirleyerek tüm kaynak sağlayıcıları ve elektrik tüketicilerinin ayrım olmaksızın piyasaya erişimine imkan tanımak, tüketicileri güçlendirmek, korumak ve bilinçlendirmek, küresel piyasada rekabeti ,enerji depolama ve enerji verimliliğini sağlamak ve yenilenebilir kaynaklardan üretilen elektriğin piyasa ve sektörel entegrasyonunu, piyasa bazlı ücretlendirilmesine olanak sağlamak; elektriğin sınır ötesi değişimleri için adil kurallar koymak, sınır ötesi alışveriş kurallarını uyumlu hale getirmek için mekanizmalar sağlamak böylece ulusal ve bölgesel pazarların belirli özelliklerini dikkate alarak, sınır ötesi elektrik akışları için bir telafi mekanizmasının kurulması da dahil olmak üzere iyi işleyen ve şeffaf bir toptan satış piyasasının ortaya çıkmasını kolaylaştırmaktır.[1][1] Daha ayrıntılı bilgi için bkz. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32019R0943&from=EN ,Çevrimiçi,29.12.2020
Risk Hazırlıkları (EU) 2019/941
Elektrik sektöründe risk hazırlığı Yönetmeliği (EU) 2019/941 uyarınca Avrupa Birliği elektrik sisteminin dayanıklılığını arttırmak için Avrupa Birliği ülkelerinin ortak metodlar kullanarak ulusal ve rejimsel boyutta gerçekleşmesi mümkün olan bütün riskli senaryoları tanımlayarak onlara göre “Risk Hazırlıkları” planı hazırlamalarını gerekli kılar.[1] Her Üye Devlet’in potansiyel elektrik krizlerine aksiyon alabilmeleri , krizlerle başa çıkabilmeleri için “Risk Hazırlıkları” planları hazırlamalarının yanı sıra bu planlar için uygun araçları belirleyerek komşu Üye Devletler’le birlikte iş birliği içinde çalışması gerekmektedir.
[1] Daha ayrıntılı bilgi için bkz. https://ec.europa.eu/energy/topics/markets-and-consumers/market-legislation/electricity-market-design_en#the-electricity-directive-and-electricity-regulation ,Çevrimiçi,29.12.2020
Sonuç
Avrupa Birliği “Tüm Avrupalılar için Temiz Enerji Paketi” kapsamında yenilenebilir enerjiyi daha iyi entegre edebilen, daha tüketici yanlısı bir dizi plan/mevzuat kabul etmiştir. Bu yeni kurallar ve yeni piyasa tasarımı tüketicinin korunması, bilgilendirilmesi ve yetkilendirilmesi için kapsamlı bir çerçeve sunarak tüketicinin pazara elektrik üreterek, satarak veya enerji depolama hizmetleri sunarak bireysel veya topluluk nezdinde aktif katılımını da sağlamayı amaçlamaktadır.
Sonuç olarak Avrupa Birliği Yeni Piyasa Tasarım Kuralları ile Avrupa Birliği Elektrik Piyasasını, elektriğin, sınır- ötesi ticareti ile ve daha iyi bölgesel iş birliği yoluyla elektriğin AB enerji piyasasında serbestçe hareket etmesine izin vermektedir. Bunun yanı sıra Paket Avrupa Birliği Elektrik Piyasasını yenilenebilir enerji ve sınır-ötesi iş birliğine dayanan Avrupa Birliği düzeyinde aksiyon alarak daha istikrarlı, verimli ve daha dekarbonize bir Elektrik Piyasası haline getirmeyi hedeflemektedir. Yeni Paketin Avrupa Birliği’nin karbon nötr olma ve elektrik piyasasını yenilenebilir enerjinin ihtiyaçlarıyla uyumlu hale getirme hedefleriyle Avrupa Birliği Yeşil Anlaşması hedeflerinin uyumlu oluşu AB’nin bu hedeflere daha kısa sürede ulaşmasında da etkili olacağa benzemektedir.